Decubitus is een doorlig- of drukplek, waarbij de huid en/of het weefsel onder de huid is beschadigd. Om erachter te komen hoe je decubitus kunt voorkomen is het goed om te weten hoe het ontstaat. Wil je meer weten over decubitus is?
Decubitus is een doorlig- of drukplek, waarbij de huid en/of het weefsel onder de huid is beschadigd. Om erachter te komen hoe je decubitus kunt voorkomen is het goed om te weten hoe het ontstaat. Wil je meer weten over wat decubitus is?
Decubitus ontstaat door aanhoudende druk op de huid of door druk in combinatie met schuifkrachten. Dit gebeurt veelal op plekken waar het bot uitsteekt. De huid is op deze plaatsen dunner en heeft minder spieren en vet. Decubitus kan ook het gevolg zijn van druk van medische of andere hulpmiddelen.
De druk- en schuifkrachten, die tijdens het zitten of liggen op het lichaam staan, zijn normaal gesproken geen probleem. De krachten die op het lichaam staan zorgen ervoor dat de huid en het weefsel uitrekken en verschuiven, wanneer dit ongemakkelijk aanvoelt verander je vanzelf van houding. De druk die op het lichaam staat verdwijnt (of verplaatst naar een ander punt). Wanneer je niet meer zelfstandig kunt verzitten of verliggen, bijvoorbeeld wanneer je in een rolstoel zit, dan is de kans groter dat je langdurig in dezelfde zithouding zit of ligt en dus decubitus kan ontstaan.
Decubitus door drukkrachten
Door langdurig in dezelfde houding te zitten kunnen de bloedvaten worden samengedrukt, waardoor er onvoldoende zuurstof en voedingsstoffen bij de huid en het weefsel eronder kunnen komen. De afvalstoffen in het lichaam worden hierdoor ook niet goed afgevoerd, waardoor beschadiging aan het weefsel ontstaat.
Naast langdurig in een houding zitten kunnen ook externe factoren zorgen voor druk op het lichaam. Denk hierbij aan materialen die tussen het zitkussen en het lichaam zitten, zoals bijvoorbeeld een tilband, drukknopen, incontinentiemateriaal of een portemonnee. Zorg dat het gebied waar de eindgebruiker zit altijd zo glad mogelijk is, om decubitus te voorkomen.
Decubitus door schuif- en wrijfkrachten
Decubitus kan ook ontstaan door schuifkrachten die op de huid staan. In dit geval worden de krachten niet loodrecht maar parallel aan het huidoppervlak uitgeoefend. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer een eindgebruiker onderuitgezakt in de rolstoel zit. De rolstoel zitting blijft op zijn plek, terwijl de huid door de spanning vervormd. In plaats van dat de bloedvaten samengedrukt worden, worden ze in deze situatie uitgerekt of gebogen met als gevolg dat de bloedvaten minder bloed vervoeren, waardoor uiteindelijk huidcellen afsterven (en dus decubitus ontstaat).
Krachten die ontstaan op het moment wanneer de huid tegen de stoel wrijft, zijn wrijfkrachten. Deze krachten dragen bij aan de ontwikkeling van schuifspanning, omdat de huid op zijn plaats wordt gehouden terwijl de rest van het lichaam van de eindgebruiker in de rolstoel onderuitzakt.
Het microklimaat op de huid, is naast de druk- schuif- en wrijfkrachten, een belangrijke factor bij het ontstaan van decubitus. Het microklimaat is de combinatie van de temperatuur, vochtigheid en ventilatie op en rondom de huid. Een goed klimaat beschermt de huid tegen beschadigingen en geeft meer comfort, dit is zeker belangrijk wanneer je langdurig zit of bedlegerig bent. Wordt de huid vochtiger of veranderd de temperatuur, dan maakt dit de huid kwetsbaarder.
Temperatuur
Een hogere temperatuur leidt tot een verhoogde stofwisseling. De cellen vragen om meer zuurstof en voedingsstoffen. Wanneer de huid op dat moment afgekneld wordt, door druk en/of wrijving, kunnen de stoffen niet worden toegevoerd, waardoor de huid en het weefsel eronder kan beschadigen. Daarnaast is bovenste laag van de huid bij een verhoogde huidtemperatuur zwakker.
Vochtigheid
Een hogere vochtigheid maakt de huid zachter. Bij een vochtigere of te droge huid wordt de huid stroever en gevoeliger voor druk en wrijving, waardoor de huid gemakkelijker beschadigd.
Veranderingen van de huidtemperatuur maken de huid kwetsbaarder. Factoren die hier invloed op kunnen hebben zijn:
Decubitus is een ernstige aandoening en leidt bij eindgebruikers tot een hoge ziektelast met een negatieve invloed op de levenskwaliteit. Door vroegtijdig decubitus klachten en de oorzaak ervan te constateren, kun je met een juiste behandeling ergere klachten voorkomen. Een Lewis zitorthese kan ook een uitkomst bieden en helpen bij het oplossen en voorkomen van decubitus. Wil je meer weten over het voorkomen en verhelpen van decubitus?
Bronvermelding
Harrie Staarink (2014). Zo zit het! Over zitten, stoelen en rolstoelen.
Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (2021). Richtlijn Decubitus.
Wounds International (2010). Internationaal overzicht. Preventie van decubitus: druk, schuifkrachten, wrijfkrachten en microklimaat in context. Een consensusdocument.
Heb je vragen of ben je benieuwd wat wij voor jou kunnen betekenen? Neem contact met ons op, wij helpen je graag verder en kijken samen met jou naar de mogelijkheden.